Skip to main content

Mindfulness
in de traditie van Thich Nhat Hanh

17 maart 2021

De zaden van racisme in ons bewustzijn onderzoeken

Velen van ons hebben de Vijf Aandachtsoefeningen aangenomen, waarin we ons  voornemen het "lijden veroorzaakt door uitbuiting, sociale onrechtvaardigheid, stelen en onderdrukking" diepgaand te onderzoeken en te verlichten. Hoe kunnen we de wortels van racisme zien en op een bewuste en effectieve manier actie ondernemen om ze te transformeren? Welke individuele en collectieve praktijken ondersteunen ons op een praktisch niveau om dit te doen? Hoe kunnen we dit doen als witte mensen? Hoe gaan we om met gevoelens als schaamte, schuld, woede of verwarring? En is het mogelijk om hier diep in te kijken in een geest van liefde, vreugde en gemeenschap?
We willen je graag een kijkje geven in de zowel uitdagende als diep voedende reis van een kleine sangha van witte monastieke en lekenvrienden die deze vragen onderzoekt.

De Verenigde Staten worden overspoeld door verdriet, woede en wanhoop, in gang gezet door politiemoorden op onschuldige zwarte mensen en het structurele racisme waarin deze zijn ingebed. Aan de Europese grenzen worden veel zwarte mensen en mensen van kleur (BPoC)1 aan hun lot overgelaten om in de Middellandse Zee te sterven of gedwongen in kampen te leven. De mondiale verdeling van middelen, kansen en erkenning zijn nog steeds een afspiegeling van (neo)koloniale erfenissen. Veel, zo niet de meeste, BPoC in Europa worden nog steeds gediscrimineerd bij het zoeken naar werk, op het werk, in het onderwijs of bij huisvesting.2 En in Duitsland bijvoorbeeld zijn alleen al in de laatste 20 jaar meer dan honderd mensen vermoord uit racistische motieven.3

White Awareness Sangha

Onze White Awareness Sangha begon in Plum Village op de 21 daagse retraite in 2018, als een groep mensen uit vijf Europese landen en een Amerikaanse vriend uit de VS. De afgelopen twee jaar kwamen we elke maand online bij elkaar om elkaar te ondersteunen bij het leren, reflecteren en om liefde in actie om te zetten. We volgden een studiecurriculum over Dharma en racisme4 , ontworpen om witte mensen in spirituele groepen te begeleiden, en pasten een deel van de waardevolle structuur en het materiaal aan aan onze specifieke Europese contexten en geschiedenissen. We lazen teksten, bekeken films en hadden zeer kwetsbare dharma-sharings over hoe racisme ons als witte mensen heeft gevormd en onze samenleving beïnvloedt.

In februari 2020 organiseerden we een kleine retraite voor onszelf, waarvoor we trainers uitnodigden van Phoenix e.V., een door BPoC geleide organisatie gevestigd in Duitsland, die al bijna 30 jaar transformerende en empowerende trainingens in antiracisme en wit bewustzijn aanbiedt. Zij werken op een zeer unieke manier, die een diepe spirituele basis heeft, afgestemd op de Plum Village praktijk. Onze groep werd verwelkomd door het Healing Spring klooster in de buurt van Parijs, waardoor we ingebd waren in de collectieve energie van mindfulness gedurende de hele training.

Weet je het zeker?

Als witte mensen kan het een uitdaging zijn om zelfs maar het gesprek over racisme en privileges aan te gaan - met onszelf, met anderen, of binnen onze sangha's. Het is een inspanning - een sangha-inspanning - die we besloten te leveren, waarbij we het taboe doorbraken dat ons dwong niet te zien, niet te horen en niet te spreken. Een deel van het witte privilege is dat witte mensen niet gedwongen worden om elke dag na te denken over racisme, omdat hun dagelijkse ervaring er niet door bepaald wordt.
Althans, dat dachten we toch?

Het online leerplan en onze trainers van Phoenix, Mutlu en Maria, leidden ons er met zachte hand toe om onze voorouders, onze opvoeding en onze conditionering als witte mensen met nieuwe ogen te zien. Door middel van zorgvuldig uitgewerkte oefeningen drong het tot ons door dat veel van onze manieren om dingen te zien of te doen niet universeel waren voor alle mensen of volledig eigen aan onszelf, maar eigenlijk door ons waren aangeleerd als onderdeel van onze opvoeding als witte mensen in een geracialiseerde samenleving. Door na te denken over onze eigen ervaringen, zagen we hoe racisme verankerd is in onze dagelijkse manieren van denken, spreken, handelen en de wereld begrijpen, en ook in hoe we Sangha creëren en beoefenen.

"In de veilige ruimte van onze groep was het een opluchting om vergelijkbare ervaringen te delen en te herkennen, vergelijkbare emoties, vergelijkbare verkeerde waarnemingen opgedaan op onze scholen, via de media, kinderverhalen, enzovoort, gedurende ons hele leven. De veilige ruimte die we creëerden maakte het makkelijker om de vaak verpletterende informatie aan te horen en in ons op te nemen", deelt zuster Tam Muoi, een van onze kloosterleden.

Zolang wij (als witte mensen) er niet actief voor kiezen om te kijken naar de zaden van racisme in ons opslagbewustzijn en hoe deze water krijgen in de maatschappij, zullen we racisme in stand houden, ook al realiseren we ons dat misschien niet of hebben we niet de bedoeling dat te doen.

Een lekenlid van onze sangha deelt hierover het volgende:
"Voordat ik me in racisme verdiepte, dacht ik dat het bestond uit opzettelijk agressieve daden om mensen te kwetsen of te beledigen - nu leerde ik dat het lijden evenzeer veroorzaakt wordt door een cultuur van vooroordelen, vaak onopzettelijke daden van discriminatie en door ongelijke kansen. Dit heeft me laten zien hoe diep racisme in de samenleving - en in mijzelf - geworteld is. Een ander lid voegt daaraan toe: "Ik zie nu dat mijn onbewuste vooroordelen en mijn zelfbeeld dat ik geen vooroordelen heb, vaak als twee verschillende muren tussen mij en Mensen van Kleur staan. Zo kan ik niet zien wie zij werkelijk zijn, noch hoe ik onbewust bijdraag aan racisme. Ik voel dat deze muren in de weg staan van echte empathie en actie. Helaas is dit ook gebeurd met een persoon van kleur in mijn plaatselijke Sangha. Toen ik me dit realiseerde, kwam schaamte naar boven, daarna verdriet, en ten slotte voelde ik enige hoop dat het mogelijk is om deze muren in mijzelf langzaam af te breken."

Vaak was het niet gemakkelijk om het ongemak, de schaamte en verwarring onder ogen te zien en erbij te blijven. Als deze gevoelens opkwamen, probeerden we ze met tederheid te omarmen en ernaar te luisteren zoals we naar wijze leraren of gekwetste kinderen luisteren. Wanneer deze gevoelens echt gehoord werden, transformeerden ze, toonden ons een nieuw pad en gaven ons de kracht om de eerste kleine stappen op dat pad te zetten. Samen reisden we van het hoofd naar het hart - van intellectueel begrip, naar gevoel, naar belichaming. Niets van dit alles zou mogelijk geweest zijn zonder de collectieve mindfulness beoefening, Thay's lessen over Interbeing en de accepterende en niet-oordelende begeleiding van onze prachtige leraren, die ons proces met zoveel geduld en vriendelijkheid begeleidden.

"Tegen het einde voelde ik, hoewel het ongemakkelijk voor me was, dat er iets in me verschoven was, wat een gevoel van verwarring en 'niet zeker' met zich meebracht." Zr Tam Muoi

Hoe gaan we nu verder?

Na een intens weekend, dat ons zowel inspireerde als ook diepgaand nederig maakte , werden we de wereld weer ingestuurd met een hernieuwd verlangen om gebieden te ontdekken waarvan we ons niet bewust waren in ons eigen leven en in de Europese geschiedenis en om door te gaan met het werk van raciale heling. En met de droom om onze reis te delen - een reis, die nog maar net begonnen is; een reis, die de rest van ons leven zal voortduren; en een reis, waartoe wij andere witte mensen zouden willen uitnodigen, om samen te gaan, vooral in Europa.

In mei/juni 2021 hopen we bij te dragen aan het aanbieden van een soortgelijke plek van mindful en compassievol onderzoek naar racisme en witheid aan de bredere witte Sangha. Tijdens een retraite op het EIAB in Duitsland - van 27 mei tot 3 juni - zullen we oefenen in diep kijken naar de conditionering en onbewuste vooroordelen die ieder van ons heeft door de beoefening van zit- en loopmeditatie, Dharma delen, Touching the Earth en interactieve workshops.

Klik hier voor meer informatie en om je in te schrijven voor deze retraite.

Ondertussen, terwijl het geweld veroorzaakt door racisme de BPoC gemeenschappen en individuen blijft kwetsen, mogen wij (vooral als witte mensen) onze liefde in daden omzetten en opkomen voor raciale rechtvaardigheid met ons hart en onze ogen wijd open.

White Awareness Sangha
Onze White Awareness Sangha bij de training in Healing Spring Monastery, van rechts naar links: Mutlu, br. Mountain, Tashy, Annica, Chloe, br. Duc Pho, Reli, Flo, Simone, Maria, Miranda, Conny, Jassy, zr. Tam Muoi, Anthony, Ida.

Geschreven in zomer 2020 door
Tashy Endres (PoC Rainbow & Friends Sangha Berlijn)
Simone Fenger (Wake Up Freiburg en International Queer Sangha)
[overgenomen van WkUp.org en vertaald door Cilia Galesloot].

Contact: Voor vragen of meer informatie over komende retraites, schrijf naar: whiteawareness@gmail.com of naar plumvillageBPOC@gmail.com.

Zie ook
arisesangha.org voor bronnen rond racisme en witheid van binnen en buiten de Plum Village gemeenschap
tinyurl.com/earthholder om te leren hoe de Earth Holder gemeenschap sociaal-raciale rechtvaardigheid in hun praktijk verweeft.

Voetnoten
1 Zwart en mensen van kleur (BPoC) is een aanduiding voor mensen die door racisme worden onderdrukt als zijnde "anders" dan de blanke "norm" in het onzichtbare middelpunt van racisme. Door hen met hoofdletters te schrijven geven wij uiting aan ons respect en onze intentie om bij te dragen tot het opnieuw centraal stellen van hun perspectieven.
2 Verslag van het Bureau van de Europese Unie voor Fundamentele Rechten - https://fra.europa.eu/en/publication/2018/being-black-eu
3 https://www.amadeu-antonio-stiftung.de/rassismus/todesopfer-rechter-gewalt/
4 Voor het White Awareness Insight Curriculum for Uprooting Privilege (WAIC UP) zie: https://tinyurl.com/waicup.