De achteruitgang van het grootste rijk onder de dieren gaat in een schrikbarend tempo achteruit (1). Zo komt de ‘Stille Lente’, die Rachel Carson al in 1962 voorspelde stilaan in zicht (2). Nochtans, wanneer je deze diertjes aandachtig en met geduld en mededogen bekijkt, kan je er alleen maar bewondering en ontzag voor hebben.(3) Door inzicht in hun leefwijze wordt waardering voor hun onontbeerlijke bijdrage aan onze levenskwaliteit vanzelfsprekend.
Insecten en andere kriebelbeestjes zijn de meest ijverige en tegelijk meest nederige leermeesters, die ik heb mogen ontmoeten. Zo inspireert hun gedrag zelfs tot het beoefenen van de zogenaamde ‘paramita’s’. Dit zijn een aantal deugdzame beoefeningen om het welzijn van alle wezens vakkundig te dienen zodat we vervuld worden van diep inzicht en wijsheid. Thich Nhat Hanh verwijst dikwijls naar deze paramita’s in zijn leringen. (3).
Struin eens door je eigen tuin of nabij gelegen park en observeer de bedrijvigheid van de bijen, hommels, zweefvliegen, mieren, kevers en zelfs slakken. Ze laten je allerlei paramita’s zien. Bijvoorbeeld:
Dana paramita: Gulle vrijgevigheid .
Bloemen gebruiken slechts 5% van hun stuifmeel voor de eigen voortplanting. De overige 95% wordt weggegeven aan de bijen. In ruil hiervoor vliegen ze tot 250 km per dag om het stuifmeel over te brengen van de ene bloem naar de andere van de dezelfde soort. Aan dit wederzijdse proces van geven en ontvangen ontlenen niet alleen bijen en bloemen hun bestaansrecht, maar ook andere dieren en de mensheid die daarvan afhankelijk zijn.
Sila paramita : Deugd, moraal, juist gedrag.
Honingbijen leven in complexe sociale structuren waarin ze taken verdelen en elkaar helpen. De bijenkorf kan maar blijven bestaan dankzij de discipline van elke bij. Werkbijen verzorgen bijvoorbeeld de larven en beschermen de kolonie, zonder eigenbelang na te streven. Sommige insecticiden verstoren al in heel lage doseringen het gedrag van de bijen, waardoor de bijenkorf verhongert.
Ksanti paramita : Tolerantie, acceptatie en inclusiviteit.
Vlinders, kevers en bijen ondergaan een volledige transformatie van ei naar volwassen dier. Hierbij wordt bijna het hele lichaam afgebroken en opnieuw opgebouwd. Dit proces vereist het uiterste geduld en acceptatie van de verschillende stadia, inclusief de tijd die het kost om te groeien, te verpoppen en uiteindelijk te transformeren tot een prachtig wezen. Ook hier kunnen sporen van insecticiden deze transformatie verstoren, waardoor de diertjes zich onvoldoende kunnen voortplanten.
Virya paramita : Vlijt en energie.
Deze paramita spreekt voor zichzelf. Het dansen van de bezige bijen rond de bloemen en het enthousiaste gebrom van hommels in de rozen is een genot om naar te kijken en naar te luisteren. Spinnen besteden ook veel tijd en energie aan het weven van complexe en prachtige spinnenwebben. Ze tonen voortdurende inspanning en toewijding in het creëren en onderhouden van hun webben, ondanks de constante uitdagingen en verstoringen.
Dhyana paramita : Eénpuntige concentratie, aandacht.
Bloemen en bijen zijn onfeilbaar in het elkaar aantrekken en elkaar te vinden. Bloeiende planten deden er 100 miljoen jaar over om soortspecifieke vormen, kleuren en geuren te ontwikkelen. Zo past uiteindelijk op elk bloemenkeeltje een insectensnuitje van de juiste soort. Dankzij deze complexe en gefocuste relaties kunnen wij nu van een grote verscheidenheid aan bloemen en bestuivende insecten genieten.
Prajna paramita : Transcendentale wijsheid inzicht.
Dit is het inzicht en de wijsheid die we zelf verkrijgen door de kleurrijke en veelzijdige relaties in de natuur te observeren en te waarderen. De mensheid is ook zoals een bijenkorf op Aarde. Het is dus onze taak om het delicate evenwicht tussen de natuur en de mensheid te ondersteunen en te bevorderen. Door het beoefenen van de paramita’s dragen wij ook bij aan de harmonie en overvloed op Aarde, nu en ook in de volgende generaties.
(1) Presentatie ‘ Bijensterfte en Ecocide’ door Dr Jeroen van der Sluijs (2013): https://bridgetothefuture.nl/conferentie2013/wp-content/uploads/sites/7/2017/11/2013-inleiding-Jeroen-van-der-Sluijs.pdf
(2) Rachel Carson, ‘ Silent Spring’ ISBN 9780618249060 ; ‘Verstild voorjaar’ ISBN9789025314675
(3) ‘Niet zonder elkaar’ van Louis Schoonhoven dompelt je onder in de wonderbaarlijke liefdesrelatie tussen bloem en insect.: Uitgever: Natuurmedia, Uitgeverij. ISBN:9789082433609
(4) Six Paramitas: ‘Practices to Cross to the Other Shore ‘ Videopresentatie door Thich Nhat Hanh: https://www.youtube.com/watch?v=Z8dEkNM7SA0