Inclusiviteit
Het Sanskriet woord ‘kshanti’ wordt vaak vertaald met ‘verdraagzaamheid’ of ‘uithoudingsvermogen’. Maar dit geeft niet echt de werkelijke betekenis van deze paramita[1] weer.
Verdraagzaamheid impliceert dat je een beetje moet lijden om iets te kunnen accepteren. Als we kijken naar het Chinese karakter voor ‘kshanti’ dan is het onderste gedeelte het karakter voor hart en het bovenste gedeelte is een teken dat eruit ziet als een mes, iets dat scherp is en een beetje moeilijk is om te hanteren. Dit is de grafische uitdrukking van de werkelijke oorspronkelijke betekenis, ‘alles-omarmende inclusiviteit’. Als ons hart groot en open genoeg is, kunnen we het scherpe accepteren, zonder dat het ons dwars zit. Iets wat er onplezierig of verontrustend uitziet voelt alleen maar zo als ons hart te klein is. Als ons hart groot genoeg is kunnen we ons op ons gemak voelen, we kunnen het scherpe, lastige ding omarmen zonder dat we gewond raken. Kshanti is dus een kwaliteit van zijn die geen lijden brengt; integendeel, hij geeft ons de kans om te ontsnappen aan het lijden dat we ervaren als ons hart te klein is. Als ons hart groot genoeg is hoeven we niet te lijden.
De Boeddha geeft ons een hele mooi illustratie van dit principe. Stel je voor dat je een handvol zout hebt, en dat je dat in een kom water gooit en er in roert. Nu is het water in de kom te zout om te drinken. Maar als je die handvol zout in een rivier gooit, dan wordt het water niet zout en kunnen de mensen ervan blijven drinken. Als je alleen maar een kom water bent, dan lijd je. Maar als je een rivier wordt, lijd je niet meer.
Als ons hart klein blijft, lijden we mogelijk onder alle moeilijkheden die we in dit leven tegenkomen – hitte, kou, overstromingen, infecties, ouderdom, dood, koppige mensen, wrede mensen. Maar door de beoefening van kshanti kunnen we alles omarmen, en hoeven we niet te lijden. Een klein hart kan niet veel accepteren – het kan niet alles nemen en omarmen, iedere moeilijkheid die op ons af komt. Maar een hart dat groter wordt en meer open kan makkelijk alles accepteren, en dan hoef je niet meer te lijden. De beoefening van Kshanti perfectioneren bestaat uit het voortdurend groter maken van je hart, zodat je alles kan accepteren en omarmen. Dat is de kracht en het wonder van liefde.
Ieder van ons kan zich afvragen ‘hoe groot is mijn hart?’ Hoe kan ik mijn hart helpen om elke dag groter en groter te worden? De beoefening van inclusiviteit is gebaseerd op de beoefening van begrip, compassie en liefde. Als je oefent om diep te kijken om lijden te begrijpen, zal de nectar van compassie op een natuurlijke manier in je hart opkomen. Maitri, liefdevolle vriendelijkheid, en Karuna, compassie, kunnen oneindig doorgroeien. Dus door de beoefening van diep kijken en begrijpen, groeien je liefdevolle vriendelijkheid en compassie dag na dag. En met genoeg begrip en liefde kan je alles en iedereen omarmen.
Thich Nhat Hanh, Peaceful Action, Open Heart: Lessons from the Lotus Sutra, Hoofdstuk 31
[1] Paramita’s zijn boeddhistische deugden